Een goed gehoor is voor veel mensen vanzelfsprekend, totdat er iets misgaat. Een van de minder bekende, maar serieuze oorproblemen is het cholesteatoom. Hoewel de naam ingewikkeld klinkt, is het belangrijk om te weten wat een cholesteatoom is en waarom tijdige herkenning en behandeling zo cruciaal zijn. In deze blog lees je alles over de oorzaken, symptomen en behandelingen, zodat je goed geïnformeerd bent.
Wat is een cholesteatoom?
Een cholesteatoom is een goedaardige, maar potentieel schadelijke ophoping van huidcellen in het middenoor. Deze huidcellen groeien in een soort zakje of cyste, meestal achter het trommelvlies. Hoewel het woord ‘goedaardig’ geruststellend klinkt, kan een cholesteatoom veel schade aanrichten aan belangrijke structuren in en rond het oor als het niet op tijd wordt behandeld.
Wat veel mensen niet weten, is dat een cholesteatoom door zijn groei botstructuren zoals de gehoorbeentjes kan aantasten en zelfs kan uitbreiden richting het evenwichtsorgaan of de hersenen. Dit maakt het tot een serieuze aandoening die niet genegeerd mag worden.
Hoe ontstaat een cholesteatoom?
Er zijn verschillende manieren waarop een cholesteatoom kan ontstaan:
- Verworven cholesteatoom: Dit is de meest voorkomende vorm en ontstaat meestal door chronische ontstekingen of slecht werkende buis van Eustachius. Door een langdurige onderdruk in het middenoor kan het trommelvlies naar binnen trekken en een zakje vormen waarin huidcellen zich ophopen.
- Aangeboren cholesteatoom: Soms is een cholesteatoom al aanwezig bij de geboorte. In dat geval gaat het om huidcellen die zich op de verkeerde plek hebben ontwikkeld tijdens de embryonale fase.
Hoewel een aangeboren cholesteatoom zeldzaam is, komen verworven cholesteatomen relatief vaak voor, vooral bij mensen met terugkerende oorontstekingen.
Wie loopt risico?
Iedereen kan een cholesteatoom ontwikkelen, maar bepaalde groepen hebben een verhoogd risico:
- Mensen met chronische middenoorontstekingen
- Mensen met een slecht functionerende buis van Eustachius
- Kinderen, vooral als ze veel last hebben van oorontstekingen
- Mensen die eerder een operatie aan het oor hebben ondergaan
Symptomen van een cholesteatoom
Een cholesteatoom ontwikkelt zich vaak langzaam, waardoor de symptomen aanvankelijk vaag kunnen zijn. Typische symptomen zijn:
- Gehoorverlies: Door aantasting van de gehoorbeentjes of verstopping van het middenoor.
- Aanhoudende oorontsteking: Vaak met een slecht ruikende afscheiding uit het oor (loopoor).
- Drukgevoel of pijn: Door de groei van het cholesteatoom ontstaat er druk in het oor.
- Duizeligheid of evenwichtsstoornissen: Als het cholesteatoom het evenwichtsorgaan bereikt.
- Spierzwakte in het gezicht: Als de aangezichtszenuw wordt aangetast, kan dit leiden tot verlamming van de gezichtsspieren aan één kant.
Herken je deze klachten? Dan is het verstandig om snel medische hulp te zoeken. Een gehoortest kan helpen om de mate van gehoorverlies in kaart te brengen en een KNO-arts kan vervolgonderzoek doen.
Complicaties bij uitblijvende behandeling
Zonder behandeling kan een cholesteatoom ernstige complicaties veroorzaken:
- Verlies van gehoor: Door onherstelbare schade aan de gehoorbeentjes.
- Evenwichtsproblemen: Door aantasting van het binnenoor.
- Gezichtsverlamming: Door schade aan de nervus facialis.
- Infecties: Een cholesteatoom kan leiden tot ernstige ontstekingen zoals hersenvliesontsteking (meningitis) of een hersenabces.
Dit benadrukt hoe belangrijk het is om het tijdig te diagnosticeren en te behandelen.
Diagnose: hoe wordt een cholesteatoom vastgesteld?
Een cholesteatoom kan meestal worden opgespoord door een combinatie van:
- Ooronderzoek (otoscopie): De arts kijkt met een speciale lamp en microscoop in het oor.
- Gehoortest (audiometrie): Hiermee wordt het gehoorverlies in kaart gebracht.
- Beeldvorming: Soms zijn een CT-scan of MRI nodig om de omvang van het cholesteatoom en de schade aan omliggende structuren te beoordelen.
Als audicien kan een uitgebreide gehoortest belangrijke eerste aanwijzingen geven. Op basis van deze resultaten kan een arts verder onderzoek inzetten.
Behandeling van een cholesteatoom
Een cholesteatoom kan niet vanzelf verdwijnen. De enige effectieve behandeling is een operatie, waarbij het volledig wordt verwijderd. De operatie wordt meestal uitgevoerd onder algehele narcose.
Soms is een tweede operatie nodig om te controleren of er geen restweefsel is achtergebleven, omdat een cholesteatoom terug kan groeien. In sommige gevallen wordt tijdens de operatie ook geprobeerd om het gehoor te herstellen door de beschadigde gehoorbeentjes te vervangen of te reconstrueren (ossiculoplastiek).
Herstel en nazorg
Na de operatie volgt een herstelperiode waarin het oor goed moet genezen. Gehoorverlies dat is ontstaan vóór de operatie kan soms verbeteren, maar dit is niet altijd het geval. Regelmatige controle door een KNO-arts blijft nodig om herhaling te voorkomen.
Leven na een cholesteatoom
Een cholesteatoom kan, mits goed behandeld, volledig genezen. Toch kan blijvend gehoorverlies optreden. In dat geval kan een audicien helpen om het gehoor te verbeteren, bijvoorbeeld met een passend hoortoestel.
Daarnaast is het belangrijk om alert te blijven op tekenen van terugkeer. Jaarlijkse controleafspraken zijn vaak onderdeel van het nazorgtraject.
Gehoorbescherming en preventie
Hoewel een cholesteatoom niet altijd te voorkomen is, kun je het risico op complicaties wel verkleinen door goed voor je oren te zorgen:
- Behandel oorontstekingen tijdig.
- Laat oren die blijven ‘lopen’ altijd nakijken.
- Vermijd wattenstaafjes en andere voorwerpen in het oor.
- Gebruik gehoorbescherming in lawaaierige omgevingen om schade aan het trommelvlies te voorkomen.
Goede voorlichting en preventieve zorg kunnen veel problemen voorkomen — en daar speelt een audicien een belangrijke rol in.
Conclusie
Een cholesteatoom is een goedaardige, maar potentieel gevaarlijke aandoening die vraagt om snelle actie. Door de symptomen tijdig te herkennen en medische hulp in te schakelen, kan ernstige schade worden voorkomen. Voor blijvend gehoorverlies na de behandeling biedt een audicien uitkomst met passende gehooroplossingen.
Zorg goed voor je oren — ze zijn het waard!
