Voor veel mensen is het ochtendritueel pas compleet na een dampende kop koffie. Of twee. Of drie. Cafeïne zit in koffie, maar ook in thee, cola, energiedrankjes en zelfs chocolade. We weten allemaal dat het je wakker houdt, je concentratie verbetert en – toegegeven – je humeur kan redden op een slome maandagochtend. Maar wat doet cafeïne eigenlijk met je gehoor?
In deze blog duiken we in de wereld van cafeïne en je oren. Is dat dagelijkse bakkie troost een sluipmoordenaar voor je gehoor? Of valt het allemaal wel mee?
Cafeïne: wat doet het in je lijf?
Cafeïne is een stimulerende stof die je centrale zenuwstelsel activeert. Het maakt je alerter, verhoogt tijdelijk je hartslag en zorgt ervoor dat je je minder moe voelt. Het wordt snel opgenomen in je bloed en bereikt binnen 30 tot 60 minuten zijn piek in je lichaam.
Het werkt in op allerlei processen – van je bloeddruk tot je spijsvertering – maar dus ook op je hersenen en zenuwen. En omdat je gehoor niet alleen in je oren zit, maar vooral verwerkt wordt in je hersenen, kan cafeïne ook daar invloed hebben.
Wat zegt de wetenschap over cafeïne en gehoor?
Het lastige is: de wetenschap is er nog niet helemaal over uit. Verschillende studies hebben verschillende resultaten opgeleverd, maar er zijn wél een aantal interessante aanwijzingen.
1. Cafeïne kan tinnitus verergeren
Tinnitus – die vervelende piep of ruis in je oren – lijkt bij sommige mensen sterker aanwezig te zijn na het drinken van cafeïnehoudende dranken. Cafeïne stimuleert namelijk het zenuwstelsel, en als je al overgevoelige auditieve zenuwen hebt (zoals vaak het geval is bij tinnitus), kan dat extra prikkels geven.
Toch is het niet zwart-wit. Andere mensen met tinnitus merken juist geen verschil, of voelen zich juist beter met een beetje cafeïne, omdat het hun concentratie verbetert. Het lijkt dus erg persoonsafhankelijk.
2. Cafeïne kan het herstel van gehoorschade vertragen
Er is een bekende studie waarin ratten tijdelijk gehoorverlies kregen (door blootstelling aan harde geluiden), waarna de ene helft cafeïne kreeg en de andere niet. De ratten die cafeïne hadden gekregen, herstelden langzamer van hun gehoorschade.
Nu zijn mensen natuurlijk geen ratten – gelukkig – maar het geeft wel te denken. Zeker na een festival, concert of andere situatie met veel lawaai is het misschien slim om die koffie even uit te stellen. Je oren hebben dan vooral rust nodig.
3. Cafeïne verhoogt je bloeddruk – en dat heeft effect op je oren
Cafeïne kan de bloeddruk tijdelijk verhogen. Dat is voor de meeste mensen geen probleem, maar als je al een hoge bloeddruk hebt, of gevoelig bent voor veranderingen in de bloedtoevoer naar je oren (zoals bij duizeligheid of plotseling gehoorverlies), dan kan dit invloed hebben. Slechte doorbloeding in het binnenoor is namelijk één van de oorzaken van gehoorproblemen.
Hoeveel cafeïne is ‘veilig’ voor je gehoor?
Er is geen vaste grens waarbij cafeïne schadelijk is voor je oren, maar matiging is het sleutelwoord. Voor gezonde volwassenen geldt het algemene advies om niet meer dan 400 mg cafeïne per dag te gebruiken. Dat zijn ongeveer vier koppen koffie.
Drink je structureel meer, en merk je dat je oren gevoeliger worden, dat je vaker een piep hoort of duizelig bent? Dan is het het proberen waard om je inname te verminderen en te kijken of dat verschil maakt.
Kun je gehoorproblemen krijgen van te veel cafeïne?
In principe veroorzaakt cafeïne geen blijvende gehoorschade. Maar het kan wel bestaande problemen zoals tinnitus, duizeligheid of hyperacusis verergeren. En in situaties waarin je oren kwetsbaar zijn – na een avond uit, in een lawaaiige werkomgeving, of bij ziekte – is het slim om je cafeïne-inname bewust te kiezen.
Ook slaap speelt hierin een rol. Slechte nachtrust door te veel cafeïne zorgt ervoor dat je zenuwstelsel vermoeider is, en dan zijn je oren vaak extra gevoelig. Meer kans op tinnitus, slechtere verwerking van geluid, en snellere overprikkeling.
En cafeïnevrije koffie dan?
Goede vraag. Cafeïnevrije koffie bevat nog steeds een klein beetje cafeïne, maar véél minder dan gewone koffie. Als je merkt dat jouw gehoor op cafeïne reageert, kan het geen kwaad om over te stappen op decaf en te kijken wat dat doet. Voor sommige mensen is zelfs die kleine hoeveelheid al genoeg om klachten te veroorzaken, maar voor de meesten is decaf een prima alternatief.
Wat kun je zelf doen?
1. Luister naar je lijf (en oren)
Merk je dat je oren sneller reageren op harde geluiden na een paar bakken koffie? Of dat je tinnitus erger is na een energiedrankje? Dan is je lichaam aan het praten – luister daarnaar.
2. Probeer een week zonder cafeïne
Een korte ‘cafeïnepauze’ kan inzicht geven. Laat de koffie, cola en energiedrankjes een week staan en kijk of je gehoor anders aanvoelt. Je zult niet de eerste zijn die merkt dat piepjes of overgevoeligheid verminderen.
3. Bescherm je oren sowieso
Of je nu cafeïne drinkt of niet: gehoorbescherming is altijd een goed idee in lawaaiige situaties. Festivals, klussen, motorrijden of de sportschool met loeiharde muziek? Gebruik goede oordoppen – dat is nog altijd de beste manier om je gehoor gezond te houden.
4. Denk ook aan rust
Je oren verwerken álle geluiden die je binnenkrijgt – 24/7. Geef ze regelmatig rust, net als je hoofd. Zeker als je cafeïne gebruikt, want dat verhoogt je algehele prikkelgevoeligheid. Even een halfuurtje stilte of een wandeling in de natuur doet wonderen.
Tot slot
Cafeïne is niet per se slecht voor je oren, maar het kan ze wel extra gevoelig maken – zeker als je al last hebt van tinnitus, hyperacusis of duizeligheid. Iedereen reageert anders, dus experimenteer gerust en kijk wat bij jou past.
Wil je meer weten over het beschermen van je gehoor of ben je op zoek naar tips voor gehoorbescherming bij overprikkeling? We helpen je graag verder. Met of zonder kop koffie.
