Je hoort de term vaak: decibel. Bij concerten, in vliegtuigen, als het over gehoorbescherming gaat, of wanneer je een stofzuiger koopt. Maar wat betekent het eigenlijk precies? Wat is een decibel, waar komt het vandaan en waarom is het zo belangrijk als we het hebben over gehoor en geluid?
In deze blog duiken we op een laagdrempelige manier in de wereld van decibellen. Geen droge natuurkundeles, wél handige uitleg die je helpt om geluid en gehoorbescherming beter te begrijpen.
Geluid: trilling in de lucht
Om te snappen wat een decibel is, moeten we eerst even naar geluid zelf kijken. Geluid is eigenlijk niets meer dan trillingen die zich door de lucht (of een ander medium) verplaatsen. Jouw oor vangt die trillingen op, je hersenen zetten het om in ‘geluid’.
Sommige trillingen zijn zacht, andere zijn keihard. Denk aan het verschil tussen het geritsel van bladeren en het gebulder van een straaljager. Hoe hard of zacht een geluid is, drukken we uit in decibel (dB).
Oké, maar wat ís een decibel dan?
Een decibel is een eenheid die de sterkte van een geluid weergeeft. Maar het is geen gewone schaal zoals je die misschien gewend bent. Het is een logaritmische schaal. Dat klinkt ingewikkeld, maar betekent simpelweg: bij elke 10 decibel meer, wordt het geluid 10 keer zo intens.
Dus:
- 30 dB is niet ‘een beetje harder’ dan 20 dB, maar 10 keer intenser
- 40 dB is 100 keer intenser dan 20 dB
Het klinkt onlogisch, maar dat komt doordat ons gehoor zelf ook logaritmisch werkt. We nemen een verdubbeling van het volume niet waar als “twee keer zo hard”, maar als “een beetje harder”. De decibelschaal is daar dus op aangepast.
Wat betekenen die getallen in de praktijk?
Even wat voorbeelden om het concreet te maken:
- 10 dB: ademhaling
- 20 dB: fluisteren
- 30 dB: zacht geritsel
- 40 dB: rustige bibliotheek
- 60 dB: normaal gesprek
- 85 dB: druk verkeer
- 100 dB: rockconcert (zonder oordoppen!)
- 120 dB: sirene op korte afstand
- 140 dB: straaljager op 30 meter afstand
Vanaf 85 decibel wordt het risico op gehoorschade reëel als je er langdurig aan wordt blootgesteld. Daarom is dat ook de grens waarbij gehoorbescherming op de werkvloer verplicht wordt.
Waarom hoor je soms ook “A” achter dB?
Je ziet weleens “dB(A)” staan. Dat is een aangepaste meeteenheid waarbij het geluid wordt gewogen op basis van hoe het menselijk oor het ervaart. Niet alle frequenties horen we even goed. De dB(A)-schaal filtert frequenties waar ons oor minder gevoelig voor is eruit, zodat je een realistischer beeld krijgt van wat een mens echt ervaart qua geluidssterkte.
In de meeste situaties waarin het om gehoor gaat, wordt dB(A) gebruikt. Bijvoorbeeld bij het meten van verkeerslawaai, machines of festivalvolume.
Wat is het probleem met te veel decibellen?
Onze oren zijn gevoelig. En hoewel ze best wat kunnen hebben, is langdurige blootstelling aan harde geluiden echt schadelijk. Alles boven de 85 dB kan op termijn gehoorschade veroorzaken. En hoe harder het geluid, hoe korter de tijd die nodig is voor schade:
- Bij 85 dB kun je ongeveer 8 uur luisteren zonder schade
- Bij 100 dB is dat nog maar 15 minuten
- Bij 110 dB loop je na een paar minuten al risico
En dit is nog zonder rekening te houden met individuele gevoeligheid. Sommige mensen krijgen al klachten bij kortere blootstelling of op lagere volumes.
Wat voor gehoorschade kun je krijgen?
De meest voorkomende vormen zijn:
- Tinnitus (een constante piep, suis of brom in je oor)
- Hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid)
- Perceptief gehoorverlies (blijvende schade aan de haarcellen in je binnenoor)
Deze schade is meestal onomkeerbaar. Wat kapot is, wordt niet beter. Daarom is preventie – zoals gehoorbescherming – zo belangrijk.
Hoe meet je decibellen?
Er zijn handige apps waarmee je ongeveer kunt meten hoe hard geluid is in je omgeving, maar een professionele meting gebeurt met een decibelmeter. Die meet nauwkeurig hoeveel geluid er op een bepaalde plek is. Dat kan handig zijn op werkplekken, in concertzalen, klaslokalen of zelfs in kinderdagverblijven.
Ook fabrikanten van apparaten geven steeds vaker aan hoeveel dB iets produceert. Denk aan stofzuigers, vaatwassers of airco’s.
Gehoorbescherming: wat helpt écht?
Als je je gehoor wilt beschermen, is het slim om te weten hoe goed iets dempt. Op gehoorbescherming staat vaak een SNR-waarde: dat is de gemiddelde demping in dB die het product biedt. Stel: je bent op een festival met 100 dB, en je draagt oordoppen met een SNR van 25 dB. Dan komt er nog 75 dB binnen bij je trommelvlies – een stuk veiliger.
Voor dagelijks gebruik kun je kiezen uit:
- Universele oordoppen: ideaal voor festivals, concerten, reizen
- Oordoppen op maat: voor muzikanten, DJ’s, medewerkers in lawaaierige beroepen
- Over-ear gehoorbescherming: zoals oorkappen, voor kinderen of bij zeer hoge volumes
Let op: oordoppen moeten goed in je oor zitten om te dempen. Slecht geplaatste dopjes dempen nauwelijks.
Wat kun je doen om je oren te sparen?
Hier wat praktische tips:
- Neem altijd oordoppen mee naar festivals, concerten of clubs
- Ga niet vlak bij de speakers staan
- Geef je oren pauzes tijdens een lange dag vol geluid
- Laat af en toe een gehoortest doen – ook als je geen klachten hebt
- Gebruik gehoorbescherming met muziekfilters als je veel luistert of muziek maakt
- Leer je kinderen van jongs af aan wat veilig geluidsniveau is
Even terug naar de basis
Dus, samengevat: een decibel is een maat voor geluidssterkte. Het is een logaritmische schaal die aansluit bij hoe wij geluid ervaren. Hoe hoger het aantal decibellen, hoe groter het risico op gehoorschade – zeker bij langdurige blootstelling.
Geluid is overal om ons heen. En dat is prachtig. Maar als je je gehoor wilt behouden – en dat willen we allemaal – is het slim om een beetje decibelbewust te leven. Je hoeft niet alles te dempen. Maar een beetje beschermen hier en daar? Daar krijg je later zéker geen spijt van.
